Carrière maken? Begin er niet aan voor je 50ste, schreef Japke-d. Douma in het NRC.

Dan heb ik het niet verkeerd gedaan, denk ik bij mezelf. Alhoewel, wanneer ben je je carrière begonnen? En wat zie je als het hoogtepunt in je carrière?  

Stiekempjes zijn voor mij misschien toch mijn werk als zelfstandig loopbaancoach en de publicatie van mijn boek ‘Wat wil ik nu echt?’ de kroon op mijn werk. En zie ik de stappen daarvoor, als stappen in die richting.  

Maar dat is achteraf geredeneerd. Want bij het zetten van de stappen was ik me lang niet altijd bewust van waar die toe zouden leiden.

Misschien heb je dat al eens over mij gelezen. Maar toen ik trouwde heb ik zelfs mijn pensioen afgekocht. Mijn vriendinnen deden dat ook. En goed voorbeeld leek goed volgen.  

Overigens zijn zowel mijn vriendinnen als ikzelf, later weer aan het werk gegaan en aan het werk gebleven. En was het toch niet zo’n verstandige zet om mijn tot dan toe opgebouwde pensioen af te kopen. Maar op het bewuste moment had ik dat nog niet zo scherp. Want ik had geen beeld van hoe mijn loopbaan eruit zou kunnen gaan zien.  

Terugkijkend op mijn loopbaan, zie ik mezelf als een laatbloeier. Pas tijdens mijn docentschap aan de lerarenopleiding van Fontys Tilburg, kreeg ik de geest. Keuzebegeleiding in de zin van loopbaanbegeleiding, daarvan ging mijn vuurtje branden. En daarin wilde ik me verder ontwikkelen.  

Opgegroeid in een Katholiek gezin, zou je kunnen zeggen, het was een late roeping. Misschien denk je daarbij aan intrede in een klooster, maar dat is niet wat ik bedoel.  

Ook in ‘loopbaanland’ is roeping een veelgebruikte term. En dan in de betekenis van iets waar je niet omheen kunt. Iets waarmee je gepassioneerd aan de slag gaat, waar je energie van krijgt en waarmee je een bijdrage kunt leveren aan wat voor jou van betekenis is.  

Het vakgebied loopbaanbegeleiding boeide me zodanig dat ik in eerste instantie puur uit interesse, vakken gevolgd heb bij collega’s van de Academie Mens en Arbeid (AMA) van Fontys Tilburg. Collega’s, omdat ik als docent de overstap had gemaakt van de lerarenopleiding naar de AMA.  

Uiteindelijk heb ik met een aangepast opleidingsprogramma de deeltijdopleiding afgerond, tot wat toen nog heette beroepskeuzeadviseur.  

En dat na afronding van een brede hbo-opleiding met pedagogische, psychologische en creatieve vakken, een hbo en hbo-master orthopedagogiek met als afstudeerrichting kinderpsychiatrie en leerstoornissen.  

En werkervaring als pedagogisch medewerker, docent handvaardigheid en muziek in het voortgezet onderwijs en docent aan de lerarenopleiding. In die laatste functie heb ik allerlei vakken gegeven in het kader van de onderwijskundige voorbereiding, gezien mijn expertise met name vakken met betrekking tot leerlingbegeleiding en mentoraat.  

Mijn carrière is dus beslist geen rechte lijn naar de finish. Integendeel. 

Ik heb heel wat uitstapjes naar links en naar rechts gemaakt.  

Die uitstapjes hebben me veel gebracht en hebben me gevormd. Door mijn brede ervaring, zowel door studie als door werk, kan ik vanuit een breed theoretisch kader naar loopbaanvragen kijken en putten uit een goedgevulde toolbox.   

Daarmee wil ik zeggen: Wees niet ongerust als jouw carrière niet rechtlijnig verlopen is.  

Zoals een van mijn coachklanten het verwoordde, toen we samen werkten aan haar cv: ‘Het is wel een ratjetoe aan ervaring.’ ‘Er zit weinig lijn in’.  

Dat is niet iets om je zorgen over te maken. Wat dat betreft is het goed, om je te realiseren dat jij niet de enige bent waarvoor dat zo is. En wat die brede ervaring je heeft gebracht.  

Misschien is het langzamerhand zelfs zo, dat het merendeel van de loopbanen niet rechtlijnig verloopt. En dat steeds minder mensen hun leven lang hetzelfde werk blijven doen.  

Loopbanen zijn veel flexibeler geworden. Mensen wisselen makkelijker van werkgevers, switchen van het ene vakgebied naar het andere en van specialist naar generalist.  

De opwaartse carrière waarin je begint als junior en eindigt als senior manager of directeur, komt nog maar weinig voor.  

Zit je voor je gevoel nu niet goed op je plek?  

En wil je werk: 

• Dat je voldoening geeft, omdat je ervaart dat je ertoe doet?  

• Dat je energie oplevert, in plaats van dat het je energie kost?  
• Waarin je kunt groeien en bloeien? 
• Waarin je balans ervaart, doordat je naast je werk tijd en energie kunt besteden aan wat belangrijk voor je is? 

Lees mijn boek ‘Wat wil ik nu echt?‘ – Een loopbaanstrategie voor gedreven hbo’ers en academici die meer waarde willen realiseren in hun werk.

Lang niet iedereen kan het.  

En al kun je het, dan wil dat nog niet zeggen dat je het doet.   

Paloma Varga Weisz (Mannheim 1966) doet het.  

Ik moest aan haar denken naar aanleiding van een dagje keramieken in mijn atelier, samen met mijn dochter en een van onze kleinzonen.   

Bijzonder is dat veel van het oeuvre van Paloma Varga Weisz houtsnijwerk is.  

Graag had ze namelijk een opleiding gevolgd aan een Duitse kunstacademie, maar daar werd ze in eerste instantie afgewezen.  

Als alternatief schreef ze zich in voor de traditionele opleiding tot houtsnijder, in het Beierse Garmisch-Partenkirchen.  

Stel je voor, drie jaar lang zwoegen op het snijden van hout tussen wat zij noemt, ‘de knickerbockers en koekoeksklokken’.  

Naar haar zeggen, is het net zo moeilijk als ‘het ragfijn schillen van een houten appel’. 

Nu weet ik niet hoe moeilijk het schillen van een houten appel is.  

Maar vroeger werd mij als kind voorgehouden dat het heel knap was als je een appel kon schillen in een lange ongebroken schil.   

Zo knap, dat je dan kon trouwen.  

En als het schillen van een gewone appel in één doorlopende beweging al knap gevonden wordt, hoe vaardig moet je dan wel niet zijn als je een houten appel ragfijn wilt kunnen schillen.   

Volgens Varga Weisz vereist het zowel grote fysieke als mentale inspanning en concentratie. 

Overigens werkt zij niet alleen met hout.  

Ze werkt met diverse materialen. Bijvoorbeeld ook met klei, met textiel of met samengestelde materialen.  

Zij maakt driedimensionaal werk, films, hele installaties en ze schildert en tekent op papier.  

Ze laat zich onder andere inspireren door werk van andere kunstenaars. Bijvoorbeeld door een tekening van Rembrandt, maar ook door pre-christelijke, middeleeuwse verbeeldingen.  

In die laatste afbeeldingen en verhalen kon iedereen een andere rol aannemen dan je zou verwachten op basis van identiteit en rolpatronen.  

Lichamen van zowel mannen als vrouwen hebben in het werk van Varga Weisz dan ook geen vaste vorm en mensen en dieren werden gecombineerd tot magische wezens. 

Ze werkt deels intuïtief en zonder voorbedacht concept. Als ze begint aan een beeld, weet ze nog niet wat het wordt.  

Bijvoorbeeld bij ‘Wilde Leute’ zet ze de beelden neer op een bijna schetsmatige manier.  

En de terracotta figuurtjes zien eruit als wonderlijke androgyne mensen met dierenoren. 

Met betrekking tot werk kunnen mensen als Varga Weisz een mooie inspiratiebron zijn.   

Het was voor haar geen makkelijke weg om te komen waar ze nu is.  

Ze werd in eerste instantie afgewezen voor de kunstacademie, maar stond open voor een alternatieve route.  

Uit haar uitlatingen over de opleiding tot houtsnijder blijkt wel dat die opleiding qua omgeving niet echt haar wereld was.  

Zeker als je in aanmerking neemt, dat zij als dochter van een kunstenaar opgroeide in een heel creatieve context.  

Maar zij heeft zich het ambacht van het houtsnijden meer dan eigen gemaakt.  

Na haar opleiding als houtsnijder werd ze aangenomen aan de kunstacademie in Düsseldorf.  

En het houtsnijden is nu voor haar een belangrijk unique selling point.  

Ze durft het proces zijn gang te laten gaan en durft te vertrouwen op haar intuïtie.  

Ook in een begeleidingstraject naar ander werk is dat een belangrijke factor, die van invloed is op het resultaat van het traject.   

Durf het proces zijn gang te laten gaan.  

Want een tot in detail voorbedacht concept kan het proces flink verstoren.  

Dat geldt ook voor een interne (of externe) criticus die steeds weer zijn oordeel laat horen.  

En zit je eenmaal in het uitvoerende proces, ga dan voor het werk dat je voor ogen hebt.  

Ga door, ook al vraagt het zowel grote fysieke als mentale inspanning en concentratie. 

Zoals een van mijn coachklanten naar aanleiding van een van mijn e-mails het verwoordde:  

“Je e-mail was weer een goede trigger om werk te maken van het product dat ik in de markt wil zetten.  

Dan zie ik jouw mailtje en denk, oh ja, gas er op!” 

En gas erop blijven houden, denk ik dan.  

Zou je eigenlijk wel ander werk willen, maar voelt het ook wel lekker comfortabel om te blijven zitten waar je zit?  

Durf kritisch in eigen spiegel te kijken en neem zelf de regie over je loopbaan.  

Durf de stap naar buiten te zetten en maak werk van ander werk.  

En kun je daar wel wat hulp bij gebruiken? 

Je weet me te vinden.  

“Wat nou conservatorium?

Waarom zou een vrouw pianist moeten worden?

Je kunt maar beter gewoon trouwen en baby’s krijgen.”

Men lacht haar hard uit als ze haar werkelijke ambitie kenbaar maakt: dirigent worden.

‘Ze’, is Antonia Brico in de film De dirigent.

Het verhaal speelt in de twintiger jaren van de vorige eeuw.

Antonia Brico is met haar ouders vanuit Nederland geëmigreerd naar Amerika.

Haar ouders blijken overigens niet haar biologische ouders te zijn.

Antonia werd geboren als kind van een Italiaanse pianist en een jonge Nederlandse vrouw, een tienermoeder.

Haar adoptieouders zijn met haar naar Amerika gevlucht, omdat de biologische moeder naarstig op zoek is naar haar dochter.

Antonia droomt ervan om dirigent te worden.

Ze heeft kennelijk het muzikaal talent van haar biologische vader.

Je ziet in de film hoe ze bij een concert de partituur meeleest en een zodanig scherp muzikaal gehoor heeft, dat ze feilloos een verkeerd gespeelde noot detecteert.

Niemand neemt haar ambitie, dirigent worden, serieus.

Vrouwen kunnen niet spelen in een orkest.

Vrouwen kunnen ook niet leiden.

Laat staan dat mannen zich in een orkest laten aansturen door een vrouw; dat druist in tegen alle tradities.

Maar Antonia blijft standvastig en overwint het ene obstakel na het andere.

Ze is de eerste vrouw die het Berlijns Philharmonisch Orkest, een van de beste orkesten ter wereld, dirigeerde.

En dat op 24-jarige leeftijd.

Wist je dat nog steeds af en toe beweerd wordt dat de eigenschappen die vereist zijn voor een dirigent, typisch mannelijk zijn.

Zoals bijvoorbeeld ‘een fysiek overwicht’?

Dat Jorma Panula (1930), Finse dirigent, componist en docent orkestdirectie, die veel grote dirigenten van tegenwoordig heeft opgeleid, de hem gestelde vraag ‘of vrouwen kunnen dirigeren’ ooit beantwoordde met:

“Absoluut niet…. Vrouwen kunnen het proberen, maar het is echt anders. Ik zie ze hun best doen, zweten, hun gezicht betrekken, maar het wordt er alleen maar slechter van; het is puur een biologische kwestie.” 

En dat de jonge dirigent Vasili Petrenko (1976) bijvoorbeeld beweerde dat “een mooie vrouw voor het orkest de musici alleen maar afleidt.”

En de directeur van het Parijse conservatorium, zei dat dirigeren “niet te combineren valt met het moederschap.”

Ook al mogen vrouwen inmiddels wel leren dirigeren, op de dirigentenopleidingen melden zich nog altijd minder vrouwen aan dan mannen.

Gelukkig neemt het aantal vrouwelijke dirigenten dat bij een professioneel orkest wordt gevraagd, toe. En worden vrouwelijke dirigenten zichtbaarder.

Overigens is het niet alleen in de muziekwereld zo, dat je obstakels moet overwinnen om je talenten tot bloei te brengen.

Heel gemakkelijk worden ambities in de kiem gesmoord, bijvoorbeeld doordat mensen in je directe omgeving aangeven dat je onvoldoende talent hebt om te realiseren wat je voor ogen hebt.

Dat je beter je pijlen op iets anders kunt richten.

Of dat er geen droog brood te verdienen valt met wat jij voor ogen hebt en dat je jouw droom maar droom moet laten en een pragmatische keuze moet maken.

Of dat je als vrouw in een mannenberoep wel heel stevig in je schoenen moet staan om je te kunnen handhaven.

Dus dat je beter iets anders kunt kiezen.

Het zijn allemaal tegenargumenten, die ervoor zorgen dat je jouw talenten niet gebruikt.

Ze eerder wegstopt, dan dat je ze ontwikkelt.

Misbruik je talenten niet door ze niet te gebruiken

Koester je talenten.

Voedt ze waardoor je ze ontwikkelt en ze vol tot bloei kunnen komen.

In mijn coachtrajecten kom je jouw talenten op het spoor.

Je ervaart wat ze voor jou betekenen en je krijgt zicht op hoe je ze te gelde kunt maken in het werk dat je doet.

En hoe je jouw loopbaan zo dirigeert dat je realiseert wat je voor ogen hebt.

Wil je meer zicht op wat individuele loopbaancoaching bij MEER WAARDE IN WERK voor jou zou kunnen betekenen?

Bel (0575 544588/ 06 54762865) of e-mail ([email protected]) me gerust voor het maken van een afspraak voor een gratis oriënterend gesprek.